XLI. De Lavinia Laurentum regina.

Lavinia Laurentum regina, genus a Saturno cretensi ducens, Latini regis et Amate coniugis eius filia fuit unica; et tandem Enee, strenuissimi Troianorum ducis, coniunx, magis belli Enee Turnique rutuli causa clara quam alio facinore suo. Hec equidem ob insigne formositatis sue decus et patrium regnum, cui successura videbatur, a Turno Rutulorum rege ardentissimo iuvene in coniugium instantissime petebatur eique ex eo spem fecerat Amata mater, que, avia, desiderio nepotis favebat inpense. Sane Latinus augurandi peritus, cum ab oraculo suscepisset filiam extero duci tradendam coniugio, tardius ibat in votum; quin imo cum a Troia profugus advenisset Eneas, Latinus, tam ob generis claritatem quam ob oraculi monitus, eidem poscenti amicitiam spopondit et filiam. Quam ob rem inter Eneam Turnumque bellum suscitatum est; et post multa certamina obtinentibus Troianis per vulnera et sanguinem mortemque plurium nobilium, ab Enea in Lavinie nuptias itum est, mortua iam ob indignationem Amata laqueo.

Boccace, De claris mulieribus
Hélène
Ms Français 599, Fol.35vv, BNF

Sunt tamen qui velint bellum post nuptias exortum, sed, qualitercunque gestum sit, constat Laviniam ex Enea clarissimo principe concepisse filium et, eo ante diem partus apud Numicum fluvium rebus humanis subtracto, cum Ascanium privignum regnantem timeret, secessisse in silvas et ibi postumum peperisse atque — ut volunt aliqui — Iulium nominasse Silvium. Sane cum mitior credito esset in novercam Ascanius et sibi Albam civitatem condidisset, ultro secedens Lavinie regnum patrium liquit, quod Lavinia, veterem pectori generositatem gerens, honeste atque pudice vivens summa cum diligentia tenuit illudque tam diu servavit donec Silvio pubescenti resignaret in nichilo diminutum. Volunt tamen aliqui eam a silvis revocatam Melampodi cuidam nupsisse et Silvium ab Ascanio fraterna benivolentia educatum.

De Lavinia, reine de Laurente

Lavinia, reine des Laurentins, descendue de Saturne de Crète et fille unique du roi Latin et d'Amata sa femme, et finalement femme d'Enéas, vaillant capitaine des Troyens, fut plus renommée à cause de la guerre qui s'ensuivit à son occasion entre Enéas et Turnus, roi des Rutuliens, que pour aucun sien fait. Cette dame, tant par sa beauté très singulière comme par être héritière du royaume paternel, fut en grande instance demandée à femme par le roi Turnus, jeune prince très courageux, lequel Amata la mère favorisait fort en cette matière (comme à celui qui était son neveu), lui en ayant donné très bonne espérance. Mais le roi Latinus, fort expert en l'art des devins, ayant entendu par un oracle que sa fille devait être mariée à un capitaine étranger, ne faisait compte de complaire à sa femme en cela ; mais étant Enéas, pour lors fugitif de Troie, arrivé en Italie et demandant l'amitié du roi Latinus, non seulement l'accepta pour ami, mais aussi lui promit donner en mariage Lavinia sa fille, non tant pour la très noble race d'icelui, que pour raison de l'oracle dessus dit.

Pour laquelle occasion sourdit guerre très cruelle entre Turnus et Enéas ; et après infinies batailles et occisions de plusieurs gentilhommes, étant les Troyens demeurés victorieux, Enéas épousa la susdite Lavinia ; de quoi Amata sa mère, dépitée, s'ôta la vie avec un cordeau. Vrai est qu'aucuns tiennent cette guerre avoir été faite depuis qu'Enéas eut consommé le mariage ; mais quoi que ce soit, c'est chose très manifeste qu'étant mort le très fameux prince Enéas au fleuve Numicus, laissa Lavinia grosse de son fait : laquelle, craignant Ascanius son fillâtre, auquel était échu le royaume, après la mort d'Enéas son père (selon aucuns) s'enfuit en certaines forêts, où elle engendra un fils nommé Iulius, surnommé Sylvius à cause des forêts où il fut engendré, qui se nomment en latin silvae, et Posthumus, qui signifie aussi au même langage né après la mort du père, comme il fut. Mais Ascanius, se montrant depuis plus humain envers elle, sa marâtre, et ayant fondé une ville appelée Alba, de son bon gré s'en y alla habiter, laissant le royaume paternel à Lavinia ; laquelle, ne forlignant point de ses prédécesseurs, le gouverna très bien, toujours en vie chaste et pudique, et en souveraine prudence, jusqu'à ce qu'étant son fils Sylvius devenu grandelet, le lui quitta non en rien diminué. Toutefois aucuns autres auteurs racontent qu'étant sortie hors des forêts dessus-dites, se remaria à un certain Melampos, et que Sylvius fut élevé aimablement par son frère Ascanius.

Traduction par Guillaume Rouville, 1551 ; la ponctuation et l'orthographe ont été modernisées.